Waar gaat de bal naar toe?
De discussie over de toekomst van ons voedselsysteem is zo intens, omdat bestaande zekerheden of zelfs bestaanszekerheden onder vuur liggen. De toekomst is onzeker, moeilijk voorspelbaar of zelfs voorstelbaar. Het gevolg? Zorgen, angst, woede en onverschilligheid. En de roep om duidelijkheid, consistent beleid en regels die innovaties mogelijk maken en stimuleren.
Die nieuwe perspectieven komen niet vanzelf. Innovaties zijn er niet van vandaag of morgen. Niet in één keer. Maar dienen zich vaak wel al aan. Op vele manieren worden initiatieven ondernomen om te vernieuwen en te verbeteren. In bedrijven, ketens, proeftuinen of regio’s. Een complexe opgave, vaak met wisselend succes.
Innoveren vereist een aanpak waarin het juiste samenspelen en timing belangrijke elementen vormen.
Zonder samenspel kun je niet scoren
Als voetballiefhebber trek ik wel eens de parallel met dit spelletje. Goede omstandigheden, mooie grasmat, enthousiast publiek en dan die perfecte pass voorafgaand aan een doelpunt. Die wordt op het juiste moment gegeven en de bal krijgt precies de goede snelheid mee. Naar een spits die op tijd vertrokken is. Om met Cruijff te spreken: “als je ergens niet bent, ben je te vroeg of te laat”. Dit is het verschil tussen ‘vooruit-voetballen’ en ‘kluitjesvoetbal’. Tussen ‘waar gaat de bal naar toe’ en ‘waar is de bal nu?’. Het juiste samenspel is bij innovatie een sleutel tot het succes. En daarbij hoort ook het gunnen van elkaars succes.
De perfecte timing is bij innovatie echt een lastige. Wanneer is die nieuwe technologie inzetbaar, hoe snel verandert de marktvraag, hoe snel kan ik opschalen of juist omschakelen? Hoe lang laten die nieuwe spelregels op zich wachten? Lang niet alle pioniers zijn succesvol, doordat ze soms te pletter slaan tegen de klippen van het huidige systeem. Wellicht waren ze te vroeg in hun ambitie niet te laat te zijn. Maar momentum kun je ook creëren. Door samen op te trekken. Van mijn voetbaltrainer heb ik altijd geleerd dat je zonder bal eigenlijk het moment van spelen bepaalt. Ben je waar de bal naar toe moet?
Het ecosysteem, dat zijn we allemaal
Een enkeling kan het systeem niet veranderen. We zijn allemaal onderdeel van verschillende netwerken en ecosystemen. Anders dan een keten, branche of sector is een ecosysteem het complexe netwerk van bedrijven, instellingen en factoren die onderling verbonden zijn en vaak zelfs afhankelijk zijn van elkaar. Daartoe horen ook diegenen met andere belangen en opvattingen. Ook zij maken onderdeel uit van het ecosysteem en vervullen een wezenlijke rol. Net als de tegenstanders op het veld of de roepende mensen langs de zijlijn.
De opgaven om in de toekomst voldoende en goed gekwalificeerd personeel te hebben of het realiseren van dierwaardige stalsystemen zijn ecosysteem-opgaven. Systeeminnovaties vereisen verbindingen op het niveau van het ecosysteem. Dat kunnen de bestaande agrifood netwerken zijn, maar ecosystemen beslaan vaak een breder speelveld. Met spelers uit andere branches zoals de high tech, health of design, en de daarbij horende kennis- en onderzoeksinstellingen of maatschappelijke organisaties in hun verbinding met de publieke dynamiek. Ecosystemen houden niet op bij SBI-codes of door onze voorouders bedachte bestuurlijke grenzen. Zo zijn we vandaag de dag nog nauwelijks georganiseerd. In het vormgeven van innovatiecoalities vraagt dit om een bewuste ecosysteemstrategie.
Drie randvoorwaarden
Om die ecosysteem-strategie succesvol uit te voeren zijn drie randvoorwaarden van belang. Het zijn open deuren, maar ik zie desondanks dat ze soms onvoldoende aandacht krijgen, met vertraging en frustratie tot gevolg.
1. Gedeelde visie en ambitie
Het hebben van een gedeelde visie en ambitie op de nieuwe perspectieven. Met de focus op waar de bal naar toe gaat. Dat vraagt om duidelijkheid waar partijen voor staan en gaan. Samenwerken aan nieuwe perspectieven is iets anders dan het samen schuilen in een veilige haven. Die gezamenlijk uitgesproken visie en ambitie op de toekomst is de brandstof voor een stevig commitment, een rechte rug en een lange adem die vaak nodig is.
2. Verbindend leiderschap
In een ecosysteem is niemand de baas. Maar verbindend leiderschap is van grote invloed is om samen succesvol te zijn. Niet pingelen tot je vastloopt, maar oog blijven houden voor je medespelers en daar gebruik van maken.
3. Misschien wel de allerbelangrijkste: vertrouwen
Vertrouwen in de meerwaarde van samenwerking zonder daarbij het eigenbelang uit het oog te verliezen. Met vertrouwen in een goede afloop en geloof in eigen kunnen. Uiteindelijk maken niet systemen, maar mensen samen de nieuwe perspectieven.
Ik trap graag een balletje met je over het samenspel in een bewuste ecosysteemstrategie.
Deel dit artikel
Meld je aan voor onze I-mailing
In onze I-mailing houden we je periodiek op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij Imagro. Nieuwe projecten, inspirerende blogs, openstaande vacatures én andere leuke weetjes. Vul je gegevens in wanneer je de I-mailing wil ontvangen.
