Gemeente Leudal

Burgerparticipatie in tijden van corona. Een kwestie van flexibiliteit en creativiteit!

Het buitengebied van de gemeente Leudal was lange tijd vooral het domein van de landbouw. Tegenwoordig claimen ook andere belangen hier ruimte, zoals natuur en zorg. Bovendien is het buitengebied in beweging onder invloed van vergrijzing, klimaatopgaven en herbestemming van agrarisch vastgoed. Om in deze situatie tot een gedragen Omgevingsvisie op dat buitengebied te komen, nam de gemeente Leudal het initiatief om inwoners en ondernemers te laten meedenken over de toekomst ervan. Imagro mocht hiervoor een proces ontwikkelen en begeleiden. Door de coronacrisis werd dat een lesje in flexibiliteit en creativiteit.

Feitje

In de Limburgse fusiegemeente wonen 35.808 mensen in een gebied dat 65 km2 omvat. Het overgrote deel van Leudal is buitengebied, dat bestaat uit rivierdal-, terrassen- en bossenlandschap en groot- en kleinschalig dekzandlandschap.

Kijktip: NPO Vroege Vogels in het Leudal

Stap 1: Eerste inzichten

Voor de eerste inzichten in de waardering en wensen voor het buitengebied, interviewde Imagro mensen met uiteenlopende belangen in het buitengebied. In alle gevallen waren dit ‘unusual suspects’, ofwel mensen met wie de gemeente doorgaans niet of niet als eerste spreekt. Op de kaart van Leudal konden zij hun gedachten en ervaringen kwijt. Waar vinden we volgens hen bijvoorbeeld het mooiste plekje van Leudals buitengebied? En wat zou het buitengebied nog waardevoller maken voor Leudallers? Een tekenaar legde de reacties vast.

Stap 2: Verbreden en nuanceren inzichten

Doel van de volgende stap was om de ontwikkelde inzichten te verbreden en nuanceren. Op straat of daar waar mensen samenkomen, zouden ambtenaren en bestuurders samen het gesprek aangaan met Leudallers. Ondersteund door een praktische vragenlijst. Maar vooral door een opzet met een hoge attentiewaarde, die mensen samenbrengt rond een overbekend spel dat iedereen kan spelen: jeu de boule. Maar dan op z’n Leudals: we zouden twee weken lang door het gebied trekken en mensen uitnodigen om met ons te Leu de boulen! En natuurlijk konden ze daarbij mooie prijzen winnen.

Zo zouden we bij mensen de aandacht trekken, interesse opwekken en het verlangen creëren (AIDA!) om ons, afhankelijk van waar de ballen terecht kwamen op de Leu de boule-baan van kunstgras, te vertellen:

wat zij het mooiste plekje vinden van Leudals buitengebied en waarom;
wat hun wensen zijn voor Leudals buitengebied en waarin vooral geïnvesteerd zou moeten worden (wonen, landbouw, andere werkgelegenheid, recreatie of natuur?);
en wat er vooral niet mag veranderen in Leudals buitengebied.

Alles stond klaar

Maar toen brak de coronacrisis uit…..Dit betekende dat zowel het Leu de boulen als de oorspronkelijke Dream & Designsessie niet door konden gaan. De gemeente Leudal wilde de participatiegedachte echter niet opgeven en vroeg Imagro om na te denken over online alternatieven voor het vervolg. Geen webinar, Kahoot, challenge, maar een online pubquiz kwam uit de bus als de meest geschikte vorm.

Sessie

Inwoners, (agrarisch) ondernemers en belangenbehartigers mochten meedenken over hun agrarische sector in 2035. De drie uur durende bijeenkomst werd georganiseerd in Haler. Sprekers waren Robert Martens, Wyno Zwanenburg, Hans Corsten en Mark Heusschen. De ongeveer twintig aanwezigen werd gevraagd om mee te denken omdat de sector wordt geconfronteerd met bedreigingen maar ook kansen, denk aan het wenkend perspectief van kringlooplandbouw. Maar niet alles kan overal. We vroegen de aanwezigen in welke gebieden de agrarische sector zou kunnen groeien, transformeren of verdwijnen.

Inzichten

De door Imagro bedachte creatieve participatievormen konden op groot enthousiasme rekenen bij de gemeente en gemeenschap van Leudal. Al vond de één het makkelijker om erin te stappen dan de ander. Andere inzichten waren:

Door de coronacrisis waren grootschalige consultaties onhaalbaar. Maar kleinschalige, of zelfs één-op-één gesprekken met stakeholders bleken zeker niet waardeloos.
Het is fijn wonen in Leudal, dankzij de ruimte, de rust en het groen. Aldus de mensen met wie we spraken. Mooie plekken zijn bijvoorbeeld natuurgebied Het Leudal of het hele gebied langs de Maas. Maar ook het afwisselende agrarische landschap van voor de ruilverkaveling, de oude, zachte dorpsranden en de beeksystemen, die op hun beurt zorgen voor de zeer gewaardeerde hoogteverschillen, worden genoemd.
Mensen brengen duidelijk naar voren dat wensen voor het buitengebied vooral liggen op het terrein van recreatie en natuur. Men is vooral trots op de diversiteit van het buitengebied, dankzij de combinatie van landbouw, natuur, recreatie, zorg, industrie en andere werkgelegenheid. En dat allemaal zo dichtbij water en de grote stad!
Leudal wil deze diversiteit dan ook heel graag behouden. Reden waarom het 2 september moeilijk bleek om de agrarische sector in te delen in functiegebieden. Blijkbaar ervaren mensen weinig spanning tussen verschillende belangen die ruimte claimen in het buitengebied.
Het traject leverde alles bij elkaar interessante inzichten op die zullen worden meegewogen in de Omgevingsvisie.

Tamara Huffmeijer, procesregisseur bij de gemeente Leudal: “Met dit traject wilden we de traditionele aanpak van burgerparticipatie achter ons laten. In plaats van warme zaaltjes met Power Pointpresentaties, wilden we op een leuke en laagdrempelige manier met Leudal in gesprek. Een uitdaging die je goed kunt overlaten aan de creatievelingen van Imagro! Want ideeën hebben ze genoeg; zowel offline als online. Ideeën die ze in dit traject hebben omgezet in verschillende, mooi vormgegeven materialen en een training van onze medewerkers."